İsrail-İran hattında son yıllarda neler yaşandı?

2019 – İran’ın müttefiklerine yönelik saldırılar

İsrail, İran’ın müttefiklerinin gelişmiş silahlarla donatılmasını önlemek için Suriye, Lübnan ve Irak’a bir dizi saldırı düzenledi. İsrail, İran’ı Irak ve kuzey Suriye üzerinden Lübnan’a uzanan bir silah ikmal hattı kurmaya çalışmakla suçladı.

İsrail ayrıca, İran petrolü ve silahları taşıyan gemilere Doğu Akdeniz ve Kızıldeniz’de saldırılar düzenledi.

2020- Uydudan kontrollü suikast

Kasım ayında, İsrail, İran’ın nükleer programının üst düzey bilim insanı olan Muhsin Fahrizade’yi uydudan kontrol edilen ve “yapay zekaya” sahip bir silah ile öldürdü.

2021- Denizde çatışmalar

İran ve İsrail’in birbirlerine deniz üzerinden saldırılarında artış yaşandı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Şubat ayında Umman açıklarında seyreden İsrail’e ait bir araç taşıma gemisindeki patlamadan İran’ı sorumlu tuttu.

Mart ayında ise İran, İsrail’in, İsrail açıklarından yaklaşık 80 kilometre uzaklıktaki İran’a ait bir kargo gemisini hedef aldığını iddia etti.

Nisan ayında, Kızıldeniz’de konuşlu bir İran askeri gemisi, muhtemelen İsrail’in yerleştirdiği bir mayınla hasar gördü.

Bu tür operasyonlar yıl boyunca sürdü.

2022 – İranlı bir subay suikasta uğradı

Mayıs ayında motosikletli iki saldırgan, İran Devrim Muhafızları Ordusu subayı Hasan Seyyad Hüdai’yi öldürdü. İsrail, bu suikasttaki rolünü ABD’ye bildirdi.

İki bilim insanı öldü

Askeri bir araştırma tesisinde görevli Havacılık Mühendisi Ayoub Entezari ile Jeolog Kamran Aghamolaei, Mayıs ayında gıda zehirlenmesi belirtileri gösterdikten sonra hayatlarını kaybetti. İran, İsrail’in onları zehirlediğini iddia etti; İsrail ise yorum yapmayı reddetti.

2023 – 7 Ekim saldırıları

İsrail ile Hamas arasında başlayan çatışmalara, Hamas’a destek amacıyla bölgedeki İran destekli güçler, Lübnan’daki Hizbullah güçleri ve Yemen’deki Husiler İsrail’e saldırılar düzenledi.

İran dini lideri Ali Hamaney, İran’ın 7 Ekim saldırılarında herhangi bir rolü olmadığını söyledi. Ancak Hamas, bölgesel müttefiklerinden destek aldıklarını belirtti. Daha sonra ortaya çıkan belgeler, Hamas’ın saldırı planlarını İran’la görüştüğünü ortaya koydu.

Suriye’ye hava saldırısı

Aralık ayında İran, İsrail’i Suriye’de üst düzey bir İranlı subayı füze saldırısında öldürmekle suçladı.

2024 – Şam’a saldırı ve karşılıklı misillemeler

Nisan ayında İsrail’in İran Büyükelçiliği binasına düzenlediği hava saldırısında üç üst düzey İranlı komutan ve dört subay hayatını kaybetti.

Birkaç hafta sonra Tahran, İsrail’e 300’den fazla insansız hava aracı ve füze fırlattı. İHA’ların neredeyse tamamı düşürüldü.

Bunun ardından İsrail, İran’daki bir nükleer tesisi koruyan hava savunma sistemine saldırı düzenledi.

Tahran’da suikast

Temmuz ayında Hamas lideri İsmail Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın göreve başlama törenine katılma için geldiği Tahran’da kaldığı konutta uğradığı suikast sonucu öldü. İsrail, suikastın sorumluluğunu üstlendi.

Çağrı cihazlarıyla saldırı

Eylül ayında Lübnan, İsrail’in siber saldırılarıyla sarsıldı. Hizbullah mensuplarının kullandığı çağrı cihazları ve telsiz cihazları hedef alındı.

İran’ın Lübnan Büyükelçisi Mojtaba Amini, Hizbullah üyelerine yönelik eş zamanlı saldırılarında bir gözünü kaybetti.

Sonraki günlerde benzer elektronik saldırılar düzenlendi; bu saldırılarda onlarca kişi hayatını kaybetti, binlercesi yaralandı. İsrail saldırıları üstlendi.

Hizbullah lideri öldürüldü

Eylül ayında İsrail, Lübnan’ın başkenti Beyrut yakınlarında düzenlediği hava saldırısında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı öldürdü.

İran İsrail’e füze fırlattı

Ekim ayında İran, Nasrallah, Haniye ve bir İran komutanının suikastlarına misilleme olarak İsrail’e yaklaşık 180 balistik füze fırlattı. Füzelerin çoğu önlendi.

İsrail, İran’ın hava savunmalarını hedef aldı

Ekim ayı sonunda İsrail, İran’daki kritik altyapıyı koruyan hava savunma sistemlerini yok eden hava saldırıları düzenledi.

Nisan ve Ekim aylarındaki saldırılarda, İran ve İsrail yetkililerine göre, İran’ın Rusya’dan satın aldığı savunma sistemleri imha edildi. Bunlardan biri, İran’ın nükleer programı açısından hayati öneme sahipti.

2025

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump’a İran’ın nükleer tesislerine saldırı planı sundu. Bu plan, Trump yönetimi içinde aylarca tartışıldı.

Nisan ayında Trump, diplomasi yolunu izlemeye karar verdi. Yakın zamanda İran, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini tamamen durdurma talebini reddetti. Ancak nükleer programı hakkında görüşmeler sürecekti.

12 Haziran’da Trump, İsrail’in İran’a saldırabileceği uyarısında bulundu ve bu saldırının müzakereleri “berbat edebileceğini” söyledi. ABD, birkaç gün önce “bölgedeki güvenlik riskini” gerekçe göstererek Irak’taki Bağdat Büyükelçiliği’nde tahliye emri verdi. ABD basını son günlerde İsrail’in İran’a askeri operasyon hazırlığında olduğunu yazdı.

13 Haziran gecesi saat 03.00 sularında ise İsrail, İran’a hava saldırısı düzenledi. İsrail, İran’da 100 hedefin vurulduğunu ve 200 savaş uçağının kullanıldığını açıkladı.

İsrail Başbakanı Netanyahu, İran’ın atom bombası üretebilecek kadar uranyum zenginleştirdiğini ve silah üretmek için daha önce atmadığı adımları attığını ileri sürdü. İran’ın bu hızla çok kısa sürede nükleer silah üretebileceğini söyleyen Netanyahu, bunun İsrail için tehlike olduğunu savundu.

Şu ana kadar edinilen bilgilere göre, saldırılarda, İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami ve İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri’nin öldürüldü.

İran da İsrail’in saldırılarına sert bir şekilde yanıt vereceklerini duyurdu.